Lievegoed en Novicare: met liefde en lef grenzen verleggen 

De succesvolle samenwerking tussen Lievegoed en Novicare. Lees hier het mooie artikel met dank aan Novicare en onze helden Marleen Steeneken en Rachel Wierda. 

De samenwerking tussen Lievegoed en Novicare ontstond vijf jaar geleden vanuit een gedeelde ambitie: specialistische behandelzorg mogelijk maken voor een complexe doelgroep. Hoewel de weg naar succes niet zonder uitdagingen was, is de medische behandelzorg inmiddels toekomstbestendig ingericht en wordt er optimaal samengewerkt met elkaar en partners in de regio. Welke stappen zijn er gezet om dit te bereiken? En welke inzichten hebben de betrokkenen onderweg opgedaan? “Het vraagt om een stukje lef, echt proberen te denken in mogelijkheden en over grenzen heen durven kijken.” 

Vanaf het allereerste moment waarop Novicare haar diensten uitbreidde van enkel ouderenzorg naar ook zorg voor mensen met een verstandelijke beperking, werken we samen met Lievegoed: een zorgorganisatie die er is voor kinderen en volwassenen met een verstandelijke en/of lichamelijke beperking, niet aangeboren hersenletsel, mensen met problemen op het gebied van psychiatrie en/of verslaving of een combinatie hiervan. Hun kleinschalige woon- en dagbestedingslocaties zijn verspreid over een groot deel van Nederland. “Lievegoed is een ingewikkelde organisatie om een medische dienst voor op te tuigen, mede door de vele kleine locaties die op grote reisafstand van elkaar liggen”, vertelt manager zorgondersteuning en -ontwikkeling en Orthopedagoog-Generalist Marleen Steeneken. “Uiteindelijk kwamen we uit bij Jouw Dokter en werkten we een tijd naar tevredenheid samen met arts verstandelijk gehandicapten (arts VG, red.) Michiel Vermaak. Hij kwam eens per maand langs voor een consultdag en onderhield goed contact met de huisarts. Dat werkte heel fijn voor ons. Toen Michiel en zijn compagnon zich vijf jaar geleden aansloten bij Novicare, zijn ook wij overgestapt.” 

Samenwerking vormgeven 

Kort daarvoor gaf de huisarts die betrokken was bij één van de meer complexe locaties van Lievegoed aan ermee te willen stoppen: de doelgroep bleek te complex om de verantwoordelijkheid voor hun problematiek te dragen. Het ging hierbij om Lievegoed locatie De Pauw, een gespecialiseerde woon- en behandellocatie voor mensen met een licht verstandelijke beperking en complexe bijkomende psychiatrische problematiek en/of verslaving. Marleen: “We zijn toen met Novicare en een nieuwe huisartsenpraktijk om tafel gaan zitten en hebben de samenwerking – zoals deze nu nog altijd loopt – van de grond af vormgegeven. De cliënten zijn als passanten ingeschreven bij de huisartsenpraktijk in de buurt, alles wat acuut is kan de huisarts dus oppakken. De regiebehandeling ligt bij de arts VG of verpleegkundig specialist (VS, red.) van Novicare. Zij hebben bovendien nauw contact met de huisarts, onze eigen behandelaren en paramedici en andere betrokken partijen, zoals Fivoor: onze samenwerkingspartner in de GGZ. Deze samenwerking breidden we langzaam uit naar andere locaties, waar we nu ook met artsen VG en VS’en van Novicare werken. Op elke locatie weer in een net wat andere vorm, naargelang de doelgroep en hun behoeften. Ieder jaar stellen we een nieuw jaarplan op, waarin we doelen vastleggen rond kwaliteit van zorg en het verder verbeteren van de samenwerking. Dat biedt houvast.” 

Marleen Steeneken, manager zorgondersteuning en -ontwikkeling en orthopedagoog-generalist bij Lievegoed 

Passende zorg bij complexiteit 

Arts VG Agnes den Houdijker werkt sinds het eerste begin vanuit Novicare bij Lievegoed op locatie De Pauw. Ze vertelt: “De centrale vraag bij deze doelgroep is voor mij: hoe sluit je aan bij wat de cliënt nodig heeft en bied je daarbij veilige zorg? We maken een disciplinemix om de best passende zorg te bieden en dat vraagt er soms om dat je buiten de lijntjes kleurt. Maar: dat moet wel gegrond gebeuren. Daarom heb ik bijvoorbeeld bijscholing gevolgd op het gebied van verslaving en psychiatrie bij mensen met een licht verstandelijke beperking. Maar misschien nog wel belangrijker is het goede vangnet dat we samen hebben gecreëerd. Dat zorgt voor veiligheid en geeft vertrouwen.” Ze vertelt over de duidelijke taakverdeling: “Ik ben er voor de complexe specialistische zorgvragen. Daarvoor houd ik een maandelijks spreekuur, waarbij naast de cliënt bijvoorbeeld de gedragsdeskundige, wettelijk vertegenwoordiger en begeleider van de cliënt aansluiten. Dat spreekuur doe ik bewust samen met VS Astrid Verhoef, omdat de zorg voor onze cliënten een combinatie is van hoog- en laagcomplexe medisch specialistische zorg. Dit vraagt om een nauwe samenwerking tussen VS en arts VG. Zij houdt daarnaast een wekelijks spreekuur voor laagcomplexe generalistische en laagcomplexe specialistische zorgvragen. Per cliënt spreken we af wie de regiebehandelaar is, afhankelijk van de aard en complexiteit van de problematiek. Als de psychiatrische problematiek op de voorgrond staat kan bovendien de betrokken psychiater de rol van regiebehandelaar op zich nemen. Tussendoor ben ik bereikbaar voor de gedragsdeskundige en huisarts indien zij vragen hebben.” 

Aandacht voor de basis 

Hoewel beide partijen blij zijn met hoe de samenwerking nu verloopt, kostte het tijd en inspanning om dat punt te bereiken. “We hebben best hard gewerkt om de samenwerking zo goed te krijgen”, vertelt Marleen. “Novicare werkte al met een bewezen concept in de ouderenzorg, maar deze was maar voor een deel te vertalen naar de gehandicaptenzorg. Daarnaast werken wij met een vaak complexe doelgroep, die bijvoorbeeld ook verslavings- en psychiatrische zorg nodig heeft. Daarmee loop je een bepaald risico, wat je moet bespreken met elkaar. Bovendien ligt er voor deze doelgroep meestal geen standaard behandelmodel klaar. We hebben dan ook veel aandacht gestoken in de basis: goede werkafspraken maken, die waar nodig bijstellen en laten werken binnen verschillende constructies. Wie is bijvoorbeeld waar regiebehandelaar en wie zit waar in een consultrol? Hoe werken we samen met andere partijen? We dragen een grote verantwoordelijkheid voor onze cliënten en dan is het heel belangrijk dat helder is wie wat doet en wie waar verantwoordelijk voor is. Dan pas kun je goed samenwerken.” Rachel Wierda, die als Orthopedagoog werkzaam is bij Lievegoed De Pauw, vult haar aan: “We hebben daar steeds meer onze weg in gevonden. Ik voel de samenwerking nu heel erg als elkaar aanvullen en ons gezamenlijk verantwoordelijk voelen voor de zorg van onze cliënten. En ook nu komen we nog weleens situaties tegen waarin we ons afvragen: hoe pakken we dit op en wie doet wat? Soms staan we best voor pittige uitdagingen, maar die gaan we samen aan. Dat vraagt om een stukje lef, echt proberen te denken in mogelijkheden en over grenzen heen durven kijken.” 

Rachel Wierda, orthopedagoog bij Lievegoed 

Afstemmen op kwaliteit van leven 

Eén van de factoren die bijdraagt aan het succes van de samenwerking, is de overlappende visie van de twee organisaties op het beschikbaar maken van specialistische zorg voor zoveel mogelijk mensen. “Lievegoed heeft bewust voor deze doelgroep gekozen, terwijl we wisten dat dat niet makkelijk zou worden. Want ook mensen met complexe problematiek hebben recht op zorg”, vertelt Marleen. “Wij kijken naar wie de mens is die voor ons zit, waar die vandaan komt en hoe wij passende zorg kunnen bieden. En ja, dat is soms best ingewikkeld.” Rachel vult aan: “Wij nemen soms cliënten aan die overal afgewezen worden en proberen hen kwaliteit van leven te bieden, op een manier die bij hen past. Dat wij dat kunnen en durven te doen, is mede dankzij de samenwerking met Novicare. En zo behalen we samen mooie successen. Er is bijvoorbeeld één zo’n cliënt die nergens anders terecht kon, bij wie we nu hebben bereikt dat ze geen medicatiedepot meer toegediend krijgt. Ze zag steeds zo op tegen die injectie. Nu slikt ze dagelijks zelf haar medicijnen, wat betekent dat ze een stukje regie over haar eigen leven heeft teruggekregen. Nu kunnen we kijken naar een volgende stap. En dit is maar één ogenschijnlijk klein voorbeeld, maar het illustreert hoe we binnen onze mogelijkheden en de gegeven situatie continu afstemmen op de kwaliteit van leven van onze cliënten. En daar ben ik best trots op.” 

Van spannend naar zekerheid 

“Aan het begin van de samenwerking vond ik het weleens spannend,” vertelt Agnes. “Wie is er nu opgenomen en hoe kunnen we deze persoon goede en veilige zorg bieden, dacht ik dan. De kaders daarvoor ontbraken nog. Daar hebben we lang en veel over gesproken met elkaar, en vooral ook actie in ondernomen. Ik ben nu veel zekerder in dat ik die verantwoordelijkheid op me kan nemen, doordat er zulke duidelijke werkafspraken liggen en de samenwerking met elkaar en andere partijen goed loopt. Daarbij is met name de prettige samenwerking met Fivoor een belangrijke randvoorwaarde om de zorg aan deze cliënten te kunnen bieden. Ik kan bijvoorbeeld advies inwinnen bij een betrokken psychiater of die betrekken bij de behandeling wanneer de psychiatrische klachten van de cliënt de boventoon voeren. Waar ik eerst regelmatig een collega belde om te overleggen omdat ik dacht ‘help, hoe pakken we dit nu weer aan’, heb ik dat nu niet meer.” De zorg die Agnes aan de cliënten bij Lievegoed De Pauw verleent, is in de kern niet anders dan die voor minder complexe cliënten, vertelt ze. “Je houdt altijd rekening met iemands wensen, dat staat voorop. En dat doe ik hier ook, alleen moet ik daarvoor net wat meer buiten de gebaande paden denken. Hoe zie je de mens buiten diens problematiek? Wat is optimaal voor deze cliënten? En er ook oké mee zijn als dat er anders uitziet dan ik hiervoor wellicht gewend was. Zo heb ik gemerkt dat er echt veel is dat je kunt bereiken met rust, reinheid en regelmaat. Meer uit je hoofd en met je handen bezig gaan. En daarbij niet bang zijn voor passende medicatie wanneer die een cliënt kan ondersteunen. Die zoektocht is vaak uitdagend, maar ook enorm mooi. Vooral wanneer je de resultaten ervan ziet.” 

Agnes den Houdijker, arts VG bij Novicare 

Ook Marleen en Rachel geven aan te hebben geleerd van de samenwerking van de afgelopen vijf jaar. Marleen: “Ik heb veel geleerd over hoe je medische zorg goed kunt organiseren, ook in een uitdagende situatie. Kijkend naar taken en verantwoordelijkheden en samenwerking met andere partijen, zoals een huisarts. We kijken steeds naar wat iedereen nodig heeft om goed te kunnen functioneren en evalueren dat doorlopend.” Rachel vult haar instemmend aan: “Ik heb ook veel geleerd over de afwegingen die een arts maakt. Agnes neemt me waar nodig mee in haar gedachtegang, wat mij weer helpt om goede vragen te stellen. En ook te weten: wat kan ik aan jou vragen en met welke vraag kan ik bij iemand anders terecht.” “We hebben echt iets moois bereikt samen”, vertelt Agnes. “Ik neem deze samenwerking dan ook graag als voorbeeld voor andere zorgorganisaties. En wat je kunt bereiken als je focus houdt, doorzettingsvermogen toont en stap voor stap naar een gezamenlijke stip op de horizon toewerkt. Vooral de goede samenwerking tussen (medisch) behandelaar, GGZ en huisarts vind ik hierbij een mooi voorbeeld. Het tot stand brengen van die samenwerking was en is een belangrijk onderdeel van onze gezamenlijke aanpak. In de gehandicaptenzorg is het vaak best een uitdaging om een goede samenwerking met de GGZ te organiseren, terwijl de doelgroep er wel om vraagt en er bovendien recht op heeft. Die samenwerking is hier ongelooflijk goed gelukt. En daar plukken we allemaal de vruchten van.” 

Van werkafspraken naar inhoud 

En wat de toekomst zal brengen? “Nu de werkafspraken goed geborgd zijn, kunnen we ons nog meer buigen over de inhoud”, vertelt Agnes. Rachel vult haar aan: “Het thema gezonde leefstijl zetten we de komende tijd bovenaan de agenda. Dat is best een lastig thema om goed vorm te geven voor onze doelgroep, maar wel een belangrijk aandachtspunt. Wij zien gezondheid als een breder geheel dan alleen iemands fysieke gestel. We willen daarom meer aandacht besteden aan gezonde ritmes, zoals slaap, beweging en voeding.” Marleen: “Daarnaast zullen we ons meer richten op de zorginhoud: welke verbeteringen in kwaliteit van zorg kunnen we nog doorvoeren? Welke verdiepingsslag hebben sommige teams nodig en welke scholing past daarbij?” Ze besluit: “Lievegoed heeft als slogan ‘met liefde en lef’, dat zie ik ook echt terug bij de mensen van Novicare met wie wij werken. Met deze samenwerking zien we de toekomst positief tegemoet!” 

Over Novicare 

Novicare is een zelfstandige medische en paramedische behandeldienst die is gespecialiseerd in chronisch complexe zorgvragen bij ouderen en mensen met een verstandelijke beperking. Met multidisciplinaire teams ondersteunt Novicare zorgorganisaties bij de invulling van de (medische) behandeling aan deze doelgroepen. Ouderen en mensen met een verstandelijke beperking moeten als dat nodig is toegang hebben tot specialistische behandelzorg. Om dat te realiseren moet die zorg toekomstbestendig zijn, daar draagt Novicare aan bij. Door keuzes te maken. Door te gaan voor de best mogelijke zorg: het optimale, niet het maximale. Om zo samen kleur te geven aan het leven van cliënten.